Etyka psychologa
środa, 15 maja 2013
:: Umow wizytę o psychologa - email lub skype >
Coraz więcej osób korzysta z pomocy psychoterapeutów. Terapia przestaje być wstydliwa czy stygmatyzująca. I bardzo dobrze, bo specjalistyczne wsparcie pozwala leczyć zaburzenia i choroby psychiczne, lepiej radzić sobie z trudnościami, a także wspiera rozwój osobisty.
Jeśli zdecydujesz się skorzystać z usług terapeutycznych jest bardzo ważne, żebyś znał etyczne zasady, którymi powinien kierować się specjalista.
Psychoterapeuta jest osobą, która może pomóc Ci lepiej zrozumieć siebie, pokonać problemy i lepiej funkcjonować. Terapia jest angażującym i trudnym procesem, a jej prowadzenie wymaga specjalistycznego przygotowania. Prowadzona nieprofesjonalnie i nieetycznie może przynieść więcej szkód niż zysków.
Relacja terapeutyczna jest niesymetryczna. Oznacza to, że będąc w terapii jesteś osobą w pewnym stopniu zależną od terapeuty, a więc wrażliwszą i bardziej narażoną na zranienie. To Ty opowiadasz o swoim życiu, dzielisz się osobistymi przeżyciami, ujawniasz lęki, słabości czy problemy. Terapeuta prawdopodobnie stanie się dla Ciebie ważną, zaufaną osobą, którego możesz postrzegać jako sojusznika, nauczyciela, specjalistę czy przewodnika. Podczas terapii pojawiają się różne przeżycia i uczucia, a rolą prowadzącego jest trzymać odpowiednie granice, tym samym dbając o bezpieczeństwo swoje i klienta. To terapeuta ustala zasady kontaktu, korzysta ze specjalistycznej wiedzy i technik.
Zasady którymi kieruje się terapeuta
Etyczne zasady zostały stworzone po to, by dbać o dobro klientów i zapewnić jak najwyższy standard oferowanej pomocy. Ich zadaniem jest chronić uczestników terapii. Oto najważniejsze w nich:
1. Zachowanie tajemnicy
Wszystko, co dzieje się w trakcie sesji jest objęte tajemnicą - terapeuta nie ma prawa ujawniać żadnych informacji na ten temat osobom trzecim. Ty, jako klient, nie masz takiego obowiązku. Terapeuta nie powinien nawet mówić, że w ogóle korzystasz z jego pomocy.
Jeżeli specjalista planuje opowiedzieć o procesie terapeutycznym innym osobom, na przykład studentom w celach szkoleniowych, musi uzyskać Twoją zgodę. Podobnie, powinien poprosić o zgodę na nagrywanie sesji czy udostępnianie zapisów innym osobom. W takim przypadku Twoje dane czy szczegóły terapii powinny zostać zmienione tak, by nie dało się Ciebie zidentyfikować.
Jeśli z usług terapeuty korzysta osoba nieletnia, prowadzący może poinformować o tym jej prawnych opiekunów, a także przedstawić im swoje zalecenia i wnioski. Dokładna treść sesji nie jest ujawniana. W każdym przypadku terapeuta powinien zastanowić się czy poinformowanie opiekunów jest w najlepszym interesie klienta, a także uprzedzić go o swoim zamiarze.
W wyjątkowych sytuacjach, a więc poważnego zagrożenia zdrowia lub życia, terapeuta powinien poinformować o sytuacji odpowiednie instytucje. Takim wyjątkiem jest na przykład realne zagrożenie samobójstwem, kiedy dla ochrony życia osoby, można skierować ją do całodobowej placówki. Podjąwszy decyzję o poinformowaniu instytucji, terapeuta ma obowiązek powiedzieć o tym klientowi.
Dzięki tej zasadzie możesz czuć się bezpiecznie w relacji z terapeutą - mówić swobodnie, bez obaw, że ktoś postronny dowie się o Twoich sprawach osobistych.
2. Neutralność
Terapeuta ma obowiązek szanować Twoje poglądy - polityczne, religijne, itp. Nie ma prawa narzucać Ci własnego światopoglądu czy przekonywać do swojego systemu wartości. Podczas terapii możesz lepiej poznać własne przekonania i pracować nad nimi według własnego uznania. To Ty decydujesz czy dane przekonanie Ci służy i czy chcesz je zmieniać. Jeżeli Wasze światopoglądy są tak różne, że uniemożliwia to skuteczne prowadzenie terapii, specjalista powinien skierować Cię do kogoś innego. Takie rozbieżności zdarzają się rzadko.
Terapeuta nie powinien wypowiadać treści świadczących o uprzedzeniach - religijnych, rasowych, płciowych czy związanych z orientacją seksualną.
Neutralność terapeuty nie jest nieograniczona. Jeżeli podczas sesji pojawią się treści świadczące o popełnianiu przestępstwa czy zagrożeniu zdrowia lub życia, nie może ich legitymizować. Powinien poinformować, że dane zachowanie jest niezgodne z prawem i grożą za nie określone konsekwencje oraz powiedzieć czy sam planuje podjąć w związku z tym jakieś działania.
Dzięki tej zasadzie podczas terapii, możesz lepiej poznać siebie, swoje przekonania i poglądy. Przyjrzeć im się i zastanowić, które Ci służą, a które chciałbyś zmienić. Możesz być pewien, że Twój światopogląd nie zostanie skrytykowany. Będzie uszanowany i akceptowany.
3. Trzymanie się relacji terapeutycznej
Relacja klient - terapeuta jest specyficzna, inna niż koleżeńskie czy przyjacielskie. Terapeuta nie powinien wchodzić z Tobą w żadne inne zależności - finansowe, zawodowe czy towarzyskie. Wasz kontakt ogranicza się do sesji. Poza nimi jesteście dla siebie jak obcy ludzie.
Twoją uwagę powinna zwrócić przede wszystkim chęć spotkań poza sesjami, o charakterze towarzyskim, a zwłaszcza seksualnym. Terapeuta nie ma prawa wypowiadać treści, ani czynić aluzji związanych z seksualnością. Powinien zachować dystans fizyczny. Dotyk jest akceptowany, jeśli jest to sytuacja powszechnie akceptowana społecznie - na przykład podanie ręki na przywitanie. Czasami terapeuci dotykają klientów w trudnych chwilach, na przykład kiedy płaczą - może to być przytrzymanie dłoni czy położenie ręki na ramieniu. Terapeuta powinien poprosić o zgodę na taki gest. W niektórych nurtach, związanych z pracą z ciałem, konieczny jest większy kontakt fizyczny. Terapeuta powinien wyjaśnić, że pracuje właśnie w takim nurcie, a także powiedzieć, do czego dotyk jest potrzebny.
Prowadzenie terapii osób znajomych jest nieetyczne. Taka relacja nie może być relacją terapeutyczną, ponieważ osoby znają się już na innym gruncie.
Dzięki tej zasadzie Twoja relacja z terapeutą jest jasno określona i nie wpływają na nią żadne inne zobowiązania. Wasz kontakt ogranicza się do sesji, co ułatwia swobodne dzielenie się przeżyciami, a terapeucie pomaga zachować neutralność.
4. Profesjonalizm
Terapeuta ma obowiązek wykonywać swoją pracę profesjonalnie, mając na uwadze przede wszystkim dobro klienta.
Specjalista powinien odnosić się do Ciebie z szacunkiem, traktować godnie, bez krytyki czy lekceważenia.
Dbając o jakość wykonywanej pracy, terapeuta powinien być do niej odpowiednio przygotowany. Niestety, obowiązująca obecnie Ustawa o zawodzie psychologa z 2001 roku, jest zapisem martwym. Nie ma odpowiednich organów i instytucji, zajmujących się egzekwowaniem jej treści i dbaniem o jej przestrzeganie. W związku z tym uważaj na osoby podające się za terapeutów, a nieprzygotowane do wykonywania zawodu. Sprawdź czy terapeuta przeszedł odpowiednie szkolenie, prowadzone przez szkołę psychoterapii lub jest w jego trakcie. Jakie są jego wcześniejsze doświadczenia. Ważne, by terapeuta korzystał z superwizji, czyli konsultacji z kolegą o dłuższym stażu - podczas takich spotkań jego praca jest monitorowana, może porozmawiać o swoich wątpliwościach czy dylematach.
Podczas terapii rozpatrywane są problemy i doświadczenia klienta. Terapeuta nie powinien wykorzystywać czasu sesji na radzenie sobie z własnymi kłopotami. To przestrzeń dla Ciebie i Ty powinieneś z niej korzystać. Dlatego ważne jest, by w ramach przygotowania do zawodu specjalista przeszedł własną terapię. Jeśli terapeuta, z powodu trudności w życiu osobistym, nie jest w stanie profesjonalnie wykonywać pracy, powinien ją przerwać i skierować Cię do kogoś innego.
Jeżeli terapeuta nie posiada odpowiedniej wiedzy i umiejętności by pomóc Ci pracować nad problemem, z którym się zgłaszasz (bo na przykład specjalizuje się w innym obszarze), powinien Cię o tym poinformować i polecić inną osobę.
Terapeuta ma obowiązek doskonalić swoje umiejętności, uaktualniać wiedzę. Powinien wciąż rozwijać się zawodowo, ponieważ wiedza w zakresie pomocy psychologicznej, staje się obszerniejsza z roku na rok.
Dzięki profesjonalnemu wykształceniu i doświadczeniu, terapeuta będzie w stanie pomóc Ci rzetelnie i uczciwie. Nie będzie wnosił własnych problemów na sesje, a jego interwencje będą oparte na wiedzy i badaniach naukowych.
5. Prawo do informacji
Jako klient masz prawo do informacji. Na jednym z pierwszych spotkań terapeuta powinien przedstawić Ci tak zwany kontrakt. Mówi on o czasie terapii, opłatach, obowiązkach terapeuty (jak poufność). Terapeuta powinien poinformować Cię co, mniej więcej, będzie działo się podczas sesji, w jaki sposób pracuje.
Możesz pytać terapeutę o jego doświadczenie i wykształcenie.
Jeżeli masz wątpliwości co do zachowania terapeuty czy doświadczyłeś nieetycznego traktowania warto poinformować o tym odpowiednie osoby. Możesz spotkać się z kierownikiem ośrodka, w którym pracuje terapeuta i porozmawiać o swoim doświadczeniu. Skargi czy wątpliwości warto zgłaszać do Komisji Etyki Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, Polskiego Towarzystwa Psychologicznego czy Biura Praw Pacjenta przy Ministerstwie Zdrowia.
Profesjonalna i etyczna terapia jest doświadczeniem, które zwykle poprawia jakość życia, pomaga radzić sobie z trudnościami i zaburzeniami. Niestety, nieodpowiednie zachowanie terapeuty działa na niekorzyść klienta i może powodować szkody. Dlatego jest bardzo ważne, byś znał zasady etyczne, obowiązujące specjalistów i reagował na ich nieprzestrzeganie. W ten sposób zadbasz nie tylko o siebie, ale także o inne osoby będące w terapii oraz o wszystkich profesjonalnych terapeutów.
Pozdrawiam serdecznie
Marta Rozbicka
Nasi specjaliści
Aneta Styńska
Psychoterapeuta
Trener żywienia
Diagnostyka
Anna Jabłońska
Seksuolog
Psycholog dziecięcy
Alicja Krawczyk
Doradca zawodowy
Praktyk terapii BSF
Diagnostyka
Hanna Świerczewska
Psychotraumatolog
Psychoonkolog
Łukasz Choinkowski
Barbara Wysocka
Terapeuta SFBT
