Smartfon, alkohol, dopamina – o uzależnieniach w nowoczesnym świecie

środa, 25 czerwca 2025

 :: Konsultacje online - umów najbliższy termin >


Jeszcze niedawno uzależnienie kojarzyło się z butelką wódki, hazardem w podziemnym kasynie lub igłą. Dziś to również:
📱 sprawdzanie powiadomień co 6 minut,
🍷 „kontrolowany” kieliszek wina codziennie wieczorem,
🎮 niekończące się scrollowanie TikToka, bo „jeszcze tylko jeden filmik”.

Witamy w XXI wieku, gdzie uzależnienia mają nowe twarze – a ich mechanizm wciąż pozostaje ten sam: dopamina.

Czym właściwie jest uzależnienie?

Uzależnienie to nie „brak silnej woli”. To zaburzenie działania układu nagrody w mózgu, który domaga się kolejnej dawki dopaminy – neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za motywację, przyjemność i nagradzanie.

Nie chodzi tylko o substancję (alkohol, nikotynę, leki). Chodzi o to, co się dzieje w naszej głowie, gdy…

  • włączamy kolejne odcinki serialu mimo zmęczenia,

  • sięgamy po telefon bez konkretnego powodu,

  • nie wyobrażamy sobie dnia bez wina „na rozluźnienie”.

Smartfon – kieszonkowe laboratorium dopaminy

Algorytmy są projektowane tak, byśmy nie mogli się oderwać.
Każde powiadomienie, serduszko, wiadomość to mini strzał dopaminy. Mózg to zapamiętuje. I chce więcej.

W efekcie:

  • spada nasza koncentracja,

  • zanika zdolność do nudy (a nuda jest twórcza!),

  • rośnie lęk i frustracja, gdy jesteśmy offline.

To nie Twoja wina. Twój mózg nie był projektowany do świata, w którym możesz sprawdzić 17 aplikacji w 5 sekund.

Alkohol – „niewinne” rytuały, które przestają być niewinne

W kulturze, gdzie kieliszek do kolacji to norma, łatwo przeoczyć, że coś się zmienia:

  • potrzebujesz go coraz częściej,

  • pijesz nie po to, by smakować, ale by wyciszyć się lub uciec,

  • przestajesz rozpoznawać granicę „wystarczy”.

Alkohol działa szybko i skutecznie – ale to, co daje chwilową ulgę, długofalowo rozregulowuje układ nerwowy.

Dopamina – jak działa (i jak nas wkręca)?

Dopamina nie odpowiada za przyjemność. Odpowiada za pragnienie przyjemności. To ona mówi: „zrób to jeszcze raz!”.
Dlatego uzależniamy się od:

  • cukru,

  • pornografii,

  • zakupów,

  • adrenaliny,

  • lajków na Instagramie,

  • i nawet… planowania.

Uzależnienie to pętla: bodziec → dopamina → ulga → głód → powtórka.

Kiedy zachowanie staje się problemem?

Nie każdy, kto pije lub scrolluje telefon, jest uzależniony. Ale warto zadać sobie kilka pytań:

  • Czy tracę nad tym kontrolę?

  • Czy ukrywam to przed bliskimi?

  • Czy coraz częściej tego potrzebuję, by się poczuć normalnie?

  • Czy bez tego jestem drażliwy/a, niespokojny/a, rozbity/a?

Jeśli odpowiadasz „tak” – to nie powód do wstydu. To sygnał alarmowy, którego warto posłuchać.

 Co możesz zrobić?

🔹 Zacznij od obserwacji. Sprawdź, ile razy dziennie sięgasz po telefon, pijesz „dla ulgi”, kupujesz coś impulsywnie.
🔹 Znajdź zamienniki. Sport, rozmowa, cisza, książka, kontakt z naturą – cokolwiek, co nie opiera się na „szybkiej nagrodzie”.
🔹 Szukaj wsparcia. Uzależnienie to samotność. Ale wychodzenie z niego nie musi nią być.

Na koniec: zero ocen, tylko uważność

Nowoczesny świat nie sprzyja równowadze.
Nie jesteś słaby/a, jeśli trudno Ci się oderwać od ekranu.
Nie jesteś „zepsuty/a”, jeśli trudne emocje próbujesz zalewać winem.

Jesteś człowiekiem. A ludzie potrzebują relacji, nie substytutów.

Jeśli czujesz, że coś przejmuje kontrolę nad Twoim życiem – to dobry moment, by porozmawiać.


Zmagasz się z uzależnieniem od alkoholu, smartfona, kompulsywnych zachowań? Porozmawiaj z psychoterapeutą – bez wstydu, z empatią, z nadzieją.
W Psychoradzie – jesteśmy tu dla Ciebie!

 

 Alicja Krawczyk 

psycholog >
Terapeuta SFBT

Nasi specjaliści

Aneta Styńska
Aneta Styńska
Psycholog
Psychoterapeuta
Trener żywienia
Diagnostyka
Anna Jabłońska
Anna Jabłońska
Psycholog
Seksuolog
Psycholog dziecięcy
Alicja Krawczyk
Alicja Krawczyk
Psycholog
Doradca zawodowy
Terapeuta SFBT
Diagnostyka
Hanna Świerczewska
Hanna Świerczewska
Psycholog
Psychotraumatolog
Psychoonkolog
Łukasz Choinkowski
Łukasz Choinkowski
Terapeuta uzależnień
Barbara Wysocka
Barbara Wysocka
Psycholog
Terapeuta SFBT
Umów najbliższy termin

Jak kupować? Wybierz produkt odpowiedni dla Ciebie Podaj nam swoje dane Dokonaj opłaty Aktywacja następuje w ciągu 24 godzin od momentu wpłaty środków

Jeżeli potrzebujesz natychmiastowej pomocy, zadzwoń pod numer alarmowy 112 (Polska) lub udaj się do najbliższej jednostki pogotowia ratunkowego lub policji. Możesz również skorzystać z bezpłatnego kryzysowego telefonu wsparcia. Numer dla dorosłych tel. 116 123 (14:00-22:00), dla młodzieży tel. 116 111 (12:00-02:00). Nasz serwis nie jest przeznaczony dla osób znajdujących się w sytuacji zagrożenia życia.