Trauma...

środa, 19 października 2022

:: Konsultacje i terapia  online- umów najbliższy termin >

Trauma

To wstrząsające, przykre zdarzenie powodujące trwałe zmiany w psychice – szok, wstrząs.

jest stanem psychicznym wywołanym działaniami czynników zewnętrznych, zagrażających zdrowiu lub życiu, które prowadzą do głębokich zmian w funkcjonowaniu człowieka.

Z greckiego, trauma to rana powstała głęboko w psychice człowieka, nie zabliźnia się ale jakby krwawiła cały czas, nawet przez całe życie człowieka.

Przez całe życie narażeni jesteśmy na różne trudne i stresujące wydarzenia, z którymi radzimy sobie przy użyciu naszemu ogólnemu zespołowi adaptacyjnemu. A ogólny zespół adaptacyjny, to nic więcej jak nasze indywidualne wzorce zachowania, linia obrony psychiki w czasie radzenia sobie ze stresorami.

Jerzy Aleksandrowicz, psychiatra stres opisywał jako ekstremalne sytuacje, przekraczające możliwości radzenia sobie przeciętnej osoby, takie jak katastrofy żywiołowe (powodzie, wybuchy wulkanu, trzęsienia ziemi, napady rabunkowe, gwałty) lub inne sytuacje zagrażające życiu. Ale mogły to być również sytuacje trwające przez dłuższy czas, np. znalezienie się w zupełnie nieznanym środowisku, bez znajomości języka, utrata pracy, czy np. awans społeczny, przekraczający zdolności adaptacyjne, np. wygrana na loterii.

A ogólnie rzecz ujmując są to sytuacje, które mogą wywołać silny stres, prowadzący do powstania traumy.

Nie zawsze jednak zetknięcie się z silnym stresorem traumatycznym musi wywołać uraz psychiczny. Może być tak, że trauma nie powstanie. Wpływ na to mogą mieć indywidualne cechy osobowości ale i mechanizmy radzenia sobie ze stresem. Z badań wynika, że niektóre osoby są bardziej podatne a inne mniej na powstanie traumy.

Bohdan Dudek (psycholog) opisał czynniki występujące w trzech etapach, które mają decydujący wpływ na to czy powstanie trauma i jeśli tak, to jak bardzo głęboka.

Czynniki mające decydujący wpływ na powstanie traumy:

1. Okres przedtraumatyczny, czyli bezpośrednio poprzedzający doświadczenie traumy. W którym kluczowe są dwa czynniki - cechy osobowości danej osoby oraz jej stan psychofizyczny, w którym znajduje się podczas doświadczania traumatycznego przeżycia.

2. Okres traumy, czyli czas w jakim jesteśmy narażeni na traumatyczne doświadczenie. W tym okresie o wiele ważniejsze dla powstania traumy jest subiektywne postrzeganie sytuacji. Czyli istotniejsze są nasze przekonania i postrzeganie, w momencie doświadczania.

3. Okres potraumatyczny, czyli czas kiedy osoba realnie przestaje doświadczać traumatycznego przeżycia. W tym czasie pojawiają się natrętne i negatywne powracanie myślami do traumatycznej sytuacji ale i próba zrozumienia tego wydarzenia. Pojawia się również unikanie potencjalnego ryzyka powtórzenia zdarzenia. Mogą pojawiać się również objawy somatyczne.

 

Jakie są objawy traumy?

Jednym z głównym objawów traumy jest lęk. A nadmiar jego powodować może powstawanie fobii, np. bycie uczestnikiem wypadku może spowodować powstanie fobii przed wypadkiem, czyli amaskofobię.

Trauma wywołana utratą bliskiej osoby, może spowodować obniżenie nastroju, zaniżoną samoocenę, brak motywacji, poczucie bezsensu, niechęć do kontaktów towarzyskich i nawiązywania relacji..

Częste są objawy somatyczne traumy, np. bezsenność, bóle niejasnego pochodzenia, drżenia kończyn, nadpobudliwość, które zwykle są spowodowane nadmiernym lękiem.

Innym objawem traumy mogą być zaburzenia nerwicowe – zdarza się, że się pojawiają jako natrętnych myśli, związanych z traumatyczną sytuacją. Może zdarzyć się, że pojawią się zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, np. kiedy włamano się do naszego domu, możemy mieć przymus natrętnego sprawdzania drzwi czy okien.

Objawy występują co najmniej kilka tygodni. Zdarza się, że objawy zanikają, ale pojawiają się po kliku miesiącach czy po kilku latach.

 

Jakie są rodzaje traumy?

Traumy wyniesione z dzieciństwa, to mogą być np. przemoc psychiczna czy fizyczna lub seksualna doświadczona we wczesnym dzieciństwie. Ale może to być również śmierć rodzica. Dziecko nie ma wystarczająco rozwiniętej psychiki a dodatkowo jest ona niezwykle delikatna i wrażliwa na trudne doświadczenia, a mechanizmy obronne nie są dojrzałe. W związku z tym trauma w okresie dzieciństwa może trwale wpłynąć na przekonania i postawy w dorosłości, ale też może być przyczyną powstania zaburzeń osobowości.

Traumy powypadkowe. Może pojawić się lęk, przed tym z czym związany jest wypadek, np. lęk przed jazdą samochodem, lub poczucie winy jeśli ktoś ucierpiał z naszego powodu.

Trauma poporodowa. Poród jest wydarzeniem niezwykle stresującym i wywołującym mieszankę bardzo wielu emocji, może powodować lęk, niepewność oraz ból, a każdy z nas ma inny próg wrażliwości na ból. Poród może wywołać tramę szczególnie wtedy, kiedy wiąże się z komplikacjami, np. zagraża życiu kobiety, zagrożone jest życie dziecka, itp.

Trauma powojenna, której mogą doświadczyć osoby biorące udział w konfliktach zbrojnych, ale również osoby które straciły kogoś lub bezpieczne miejsce do życia. .

Trauma po katastrofie i klęsce żywiołowej, czyli po przeżyciu tsunami, tornado lub trzęsienia ziemi, itp. Wywołuje ją zaburzone poczucie bezpieczeństwa, które jest jedną z podstawowych potrzeb każdego człowieka.


Jak wygląda leczenie traumy?

Podstawową formą leczenia w przypadku traumy jest psychoterapia, która ma na celu zmniejszenie objawów somatycznych i pomóc poradzić sobie z bolesnymi wspomnieniami. Terapia traumy może trwać kilka miesięcy albo kilka lat.

To, co jest najważniejsze, to terapia ma na celu nauczenie życia z traumą, a nie zniwelowanie jej. Proces ten rozpoczyna nawiązanie kontaktu z wydarzeniami traumatycznymi, następnie zrozumienie ich, a potem zaakceptowanie abyśmy mogli żyć i funkcjonować pomimo tych doświadczeń.

„Chęć zmierzenia się z traumami – czy to dużymi, małymi, prymitywnymi czy świeżymi – jest kluczem do wyleczenia z nich. Mogą nigdy nie zniknąć tak, jak uważamy, że powinny, ale może nie muszą. Trauma to nieunikniony aspekt życia. Jesteśmy ludźmi w wyniku tego, a nie wbrew temu”.

Mark Epstain (Pisarz, psychoterapeuta)


Zdarza się, że konieczne jest włączenie farmakoterapii, zwłaszcza przy doświadczeniu silnej i nagłej traumy. Co nadal w dalszym etapie powinno iść w parze z psychoterapią, ponieważ same leki dają jedynie efekt doraźny.

Bardzo sprzyjające, w leczeniu traumy czy poprawianiu dobrostanu, są metody relaksacyjne, takie jak trening autogenny Schulza czy trening progresywny Jacobsona oraz wszelkie formy medytacji.

 

Alicja Krawczyk

Psycholog 
Praktyk Terapii Krótkoterminowej Skoncentrowanej na Rozwiązaniu
Doradca Zawodowy

 

źródła:
  1. Goulston M., Hendel D., Trauma to Triumph: A roadmap for leading through disruption and thriving on the other side, HarperCollins Focus, New York, 2021. 
    2. Yong Tan S., Yip A., Hans Selye (1907–1982): Founder of the stress theory, Singapore Medical Journal, 2018, 59(4), s. 170-171. 
  2. . Kessler R.C., Mc Gonagle K.A, Zhao S, Lifetime and 12-month prevalence of DSM-IIIR psychiatric disorders in the United States: results from the National Comorbidity Survey, Archives of General Psychiatry, 51(8), 1994, s. 8-19.
  3. Aleksandrowicz J., Zaburzenia nerwicowe, Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 1998, s. 61. 
  4. Heszen I., Sęk H., Psychologia Zdrowia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 76.
  5. Dudek B., Zaburzenie po stresie traumatycznym, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 2003. 

Nasi specjaliści

Aneta Styńska
Aneta Styńska
Psycholog
Psychoterapeuta
Trener żywienia
Diagnostyka
Anna Jabłońska
Anna Jabłońska
Psycholog
Seksuolog
Psycholog dziecięcy
Alicja Krawczyk
Alicja Krawczyk
Psycholog
Doradca zawodowy
Praktyk terapii BSF
Diagnostyka
Hanna Świerczewska
Hanna Świerczewska
Psycholog
Psychotraumatolog
Psychoonkolog
Łukasz Choinkowski
Łukasz Choinkowski
Psychoterapeuta
Barbara Wysocka
Barbara Wysocka
Psycholog
Terapeuta SFBT
Magdalena Kowalska
Magdalena Kowalska
Psycholog

Jak kupować? Wybierz produkt odpowiedni dla Ciebie Podaj nam swoje dane Dokonaj opłaty Aktywacja następuje w ciągu 24 godzin od momentu wpłaty środków

Jeżeli potrzebujesz natychmiastowej pomocy, zadzwoń pod numer alarmowy 112 (Polska) lub udaj się do najbliższej jednostki pogotowia ratunkowego lub policji. Możesz również skorzystać z bezpłatnego kryzysowego telefonu wsparcia. Numer dla dorosłych tel. 116 123 (14:00-22:00), dla młodzieży tel. 116 111 (12:00-02:00). Nasz serwis nie jest przeznaczony dla osób znajdujących się w sytuacji zagrożenia życia.